توضیحات
روغن ارده کنجد، روغنی کهربایی و خوشطعم است که از دل دانههای کنجد استخراج میشود. این روغن که از دیرباز در سفره ایرانی جایگاه ویژهای داشته، به عنوان یکی از مغذیترین و مفیدترین روغنهای گیاهی شناخته شده و در آشپزی، طب سنتی و صنایع آرایشی و بهداشتی کاربردهای فراوانی دارد. درصد روغندهی دانه کنجد معمولا بین ۴۸ تا ۵۲ درصد است. به عبارت دیگر، حدود نیمی از دانه کنجد را روغن تشکیل میدهد!
تاریخچه استفاده از روغن ارده کنجد
استفاده از روغن ارده کنجد به دوران باستان باز میگردد. شواهد نشان میدهد که ایرانیان باستان از این روغن برای مصارف مختلفی مانند پخت و پز، روشنایی و مصارف دارویی استفاده میکردند. در طب سنتی ایران، از روغن ارده کنجد برای درمان بیماریهای مختلفی مانند درد مفاصل، کم خونی، بهبود خشکی، سوء هاضمه و … استفاده میشده است.
انواع روغن ارده کنجد
دو نوع اصلی روغن ارده کنجد وجود دارد:
**روغن ارده کنجد با پوست: این روغن از دانههای کنجد بو نداده و پوست کنده تهیه میشود و رنگی تیرهتر و طعمی قوی دارد.
**روغن ارده کنجد بدون پوست: این روغن از دانههای کنجد بو داده و پوستکنده تهیه میشود و رنگی روشنتر و طعمی ملایمتر دارد.
خواص و فواید بینظیر روغن ارده کنجد
روغن ارده کنجد به دلیل داشتن ترکیبات مفید گیاهی، خواص و فواید بیشماری برای سلامتی انسان دارد. برخی از مهمترین خواص این روغن عبارتند از:
ضد التهاب: روغن ارده کنجد به دلیل داشتن اسیدهای چرب غیراشباع، میتواند به تسکین درد و التهاب مفاصل، عضلات و روده کمک کند.
ضد درد: این روغن میتواند به عنوان مسکن طبیعی برای دردهای مختلف مانند سردرد، دندان درد و درد قاعدگی استفاده شود.
ضد سرطان: مطالعات نشان داده است که روغن ارده کنجد میتواند به پیشگیری از برخی از انواع سرطان مانند سرطان پروستات و سرطان سینه کمک کند.
مفید برای قلب و عروق: این روغن به دلیل داشتن اسیدهای چرب غیراشباع، میتواند به کاهش کلسترول بد (LDL) و افزایش کلسترول خوب (HDL) کمک کند و در نتیجه خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی را کاهش دهد.
تقویت کننده سیستم ایمنی بدن: روغن ارده کنجد به دلیل داشتن ویتامینها و مواد معدنی، میتواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند.
مفید برای پوست و مو: این روغن به دلیل داشتن ویتامین E و اسیدهای چرب غیراشباع، میتواند به مرطوبکنندگی پوست، تقویت مو و جلوگیری از ریزش مو کمک کند.
کاهش فشار خون: روغن ارده کنجد میتواند به تنظیم فشار خون بالا کمک کند.
کاهش قند خون: روغن ارده کنجد میتواند به تنظیم قند خون در افراد مبتلا به دیابت کمک کند.
بهبود عملکرد گوارش: این روغن میتواند به هضم غذا و بهبود عملکرد سیستم گوارش کمک کند.
افزایش میل جنسی: روغن ارده کنجد به دلیل داشتن اسیدهای چرب غیراشباع، میتواند به افزایش میل جنسی در مردان و زنان کمک کند.
کاهش استرس و اضطراب: این روغن میتواند به آرامش اعصاب و کاهش استرس و اضطراب کمک کند.
تقویت حافظه و تمرکز: روغن ارده کنجد به دلیل داشتن آنتیاکسیدانها، میتواند به تقویت حافظه و تمرکز کمک کند.
موارد مصرف روغن ارده کنجد
روغن ارده کنجد کاربردهای فراوانی در زمینههای مختلف دارد. برخی از مهمترین موارد مصرف این روغن عبارتند از:
در آشپزی: از روغن ارده کنجد میتوان به عنوان طعم دهنده در پخت و پز و تهیه انواع سسها و سوپها استفاده کرد. همچنین این روغن پایه اصلی تهیه برخی غذاهای خاص مانند حمص و برخی از سسهای دیگر است.
به عنوان مکمل غذایی: میتوان از روغن ارده کنجد به عنوان مکمل غذایی برای تامین اسیدهای چرب غیراشباع، ویتامینها و مواد معدنی مورد نیاز بدن استفاده کرد.
تفاوت روغن کنجد و روغن ارده کنجد (شباهتها و تمایزات)
هر دو روغن کنجد و روغن ارده کنجد از دانههای کنجد به دست میآیند، اما تفاوتهای ظریفی در نحوه فرآوری، طعم و کاربرد آنها وجود دارد.
شباهتها
هر دو روغن از دانههای کنجد استخراج میشوند و هر دو روغن سرشار از آنتیاکسیدانها، اسیدهای چرب غیراشباع، ویتامینها و مواد معدنی هستند و فواید سلامتی تقریبا مشابهی دارند. هرچند بیشتر حکمای طب سنتی مصرف روغن ارده کنجد را بیشتر توصیه میکنند.
تفاوتها
نحوه فرآوری
روغن کنجد را معمولا از کنجد خام تهیه میکنند. این دانه ها را توسط دستگاه پرس سرد تحت فشار قرار میدهند تا روغن آنها استخراج شود. سپس با دستگاه میکرو فیلتر، روغن به دست آمده را زلال و بدون لرد میکنند. این روغن به رنگ طلایی روشن و طعم ملایمی دارد.
نحوه استخراج روغن ارده کنجد
در تهیه روغن ارده کنجد، دانههای کنجد را با پوست بو میدهند و سپس آسیاب میکنند (ارده سازی). پس از تبدیل شدن کنجد به ارده، معمولا آن را در پاتیلهایی بزرگ همراه با اضافه کردن آب به خوبی هم میزنند. آب با نفوذ به بافت ارده، روغن آن را بیرون میکشد. پس از اتمام کار، روغن به علت سبک بودن روی پاتیل قرار میگیرد و آب و لرد کنجد (که معمولا از آن در تهیه حلواشکری استفاده میشود) پایین قرار میگیرند. معمولا لرد را نیز با دستگاه لردپرس تحت فشار قرار میدهند تا روغن باقیمانده در آن استخراج شود.
روغن خام استخراج شده معمولا تصفیه میشود تا ناخالصیهای آن از بین برود.
تفاوتهای ظاهری
روغن ارده کنجد رنگی تیرهتر نسبت به روغن کنجد دارد و دارای طعم و بوی قویتری است. روغن کنجد طعمی ملایم و آجیلی دارد. و روغن ارده کنجد طعم قویتر و گاهی ته مزه کمی تلخ دارد.
استفاده از برخی ارقام کنجد یا در معرض نور آفتاب بودن، میتواند منجر به تلخی طعم روغن به دست آمده شود. بنابر این هم روغن کنجد و هم روغن ارده کنجد باید در ظرف در بسته و مکان خشک و خنک دور از نور خورشید نگهداری شوند.
نکات مهم در خرید و مصرف روغن ارده کنجد
خرید روغن اصل: هنگام خرید روغن ارده کنجد، به رنگ، بو و طعم آن دقت کنید. روغن اصل باید رنگی کهربایی روشن، بویی ملایم و طعمی دلچسب داشته باشد.
مصرف در حد اعتدال: روغن ارده کنجد کالری بالایی دارد و باید در حد اعتدال مصرف شود. افرادی که دارای مشکلات کبدی هستند باید با مشورت پزشک ازین روغن استفاده کنند ( به علت امگا۳ بالا و امگا۶ پایین).
نحوه نگهداری: روغن ارده کنجد باید در ظروف دربسته و دور از نور و گرما نگهداری شود.
جایگاه روغن ارده کنجد در طب سنتی
در طب سنتی ایران، از روغن ارده کنجد برای درمان بیماریهای مختلفی مانند درد مفاصل، کم خونی، سوء هاضمه، یبوست، اسهال، تهوع، نفخ، زخم معده، ضعف اعصاب، ریزش مو، کمبود میل جنسی و … استفاده میشده است.
سخن آخر و جمعبندی
روغن ارده کنجد، گنجینهای از سلامتی و طعم است که فواید بیشماری برای سلامتی انسان دارد. این روغن سرشار از اسیدهای چرب غیراشباع، ویتامینها و مواد معدنی است و میتواند به پیشگیری از بیماریهای مختلف، تقویت سیستم ایمنی بدن و حفظ سلامت پوست و مو کمک کند. با مصرف روغن ارده کنجد در حد اعتدال، میتوانید از خواص بینظیر آن بهرهمند شوید.
نکات مهم قبل از خرید روغنهای فله
۱- روغنهای فله با حدود پنج درصد تلورانس حجم عرضه میشوند. به این معنی که به عنوان مثال داخل بطریهای ۵۰۰ سی سی مقداری بین ۴۷۵ تا ۵۲۵ میلی لیتر روغن قرار میگیرد.
۲- چگالی روغنها معمولا کمتر از آب است و به همین علت در صورت مخلوط شدن با آب، روغن بالای آب قرار میگیرد و مایعی دو فاز تشکیل میشود. وقتی عنوان میشود که چگالی آب خالص ( ۱ kg/l) است به این معنی است که یک لیتر آب خالص یک کیلوگرم وزن دارد. در مورد روغنها که معمولا چگالی حدود ( ۹۲/. kg/l) دارند به این معنی است که یک لیتر روغن حدود ۹۲۰ گرم وزن دارد. باید توجه داشت که چگالی روغنهای مختلف با هم متفاوت است.
۳- شرایط نگهداری روغنها معمولا مشترک است. تمامی روغنها باید در جای خشک و خنک به دور از تابش نور خورشید نگهداری شوند (نیازی به نگهداری روغن در یخچال نیست). همچنین نباید به روغن رطوبت برسد. پس از هربار مصرف درب بطری را به خوبی ببندید.
۴- لرد روغن و ته نشینی جذب پوستی ندارد و فقط موجب اثر روانی روی مصرف کننده میشود. در واقع مصرف کننده با مشاهده روغن لرد دار حس غلظت و خلوص از روغن دریافت میکند. باید توجه داشت که منافذ پوستی به قدری کوچک هستند که ذرات ریز لرد امکان گذشتن ازین منافذ را ندارند.
۵- بعضی روغنها مانند روغن نارگیل، روغن شترمرغ و روغن دنبه در هوای سرد به صورت جامد و در هوای گرم به صورت مایع یا خمیری شکل در میآیند. علت این امر کوتاه بودن زنجیره چربی این روغنهاست.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.